Wskazówki jak powstrzymać fałszywe wiadomości

Dziennikarstwo w obecnych czasach przechodzi ogromne zmiany. Nowe platformy cyfrowe uwolniły innowacyjne praktyki dziennikarskie, które umożliwiają nowatorskie formy komunikacji i większy zasięg globalny niż w jakimkolwiek momencie historii ludzkości. Z drugiej strony dezinformacja i mistyfikacje, które są powszechnie określane jako „fałszywe wiadomości”, przyspieszają i wpływają na sposób, w jaki ludzie interpretują codzienne wydarzenia.

Fałszywe wiadomości i wyrafinowane kampanie dezinformacyjne są szczególnie problematyczne w systemach demokratycznych, a debata na temat tego, jak rozwiązać te problemy bez podważania korzyści płynących z mediów cyfrowych, jest coraz częstsza. Aby utrzymać otwarty, demokratyczny system, ważne jest, aby rząd, biznes i konsumenci współpracowali w celu rozwiązania tych problemów. Rządy powinny promować w swoich społeczeństwach umiejętność czytania wiadomości i silne profesjonalne dziennikarstwo.

Dezinformacja nie jest obecna tylko w polityce, nawet niektóre firmy z różnych branż wypuszczają fałszywą informację, aby na niej zarobić. W branży hazardowej wiele kasyn decyduje się na nieczyste zagrywki, oszukując swoich graczy co do warunków promocji, dzięki którym tracą oni swoje pieniądze.

W każdym przypadku warto korzystać tylko z wiarygodnych źródeł i współpracować ze zweryfikowanymi markami. Jakościową firmą w branży hazardowej jest np. IceCasino, podczas gdy jednym z rzetelniejszych portali społecznościowych, jest Twitter, który daje możliwość promowania prawdziwych informacji.

Jaka jest różnica między dezinformacją a mylną informacją?

Mylna informacja i dezinformacja są w swej istocie błędnymi informacjami. Jednak motywacja do udostępniania treści i osób, które je udostępniają, są bardzo różne. Mylna informacja czasami odnosi się do „uczciwego błędu” — na przykład, gdy artykuł napisany przez ogólnie szanowaną firmę medialną zawiera błąd i rozprzestrzenia się organicznie. Natomiast dezinformacja jest celowo błędna i rozpowszechniana taktycznie. Ma ona wyraźnie na celu wywołanie zamieszania lub nakłonienie odbiorców do uwierzenia w kłamstwo. Dezinformacja to taktyka w wojnie informacyjnej. Zawsze sprawdzaj źródło i autora przeglądanych treści.

Rzetelne i renomowane źródło dostarcza dogłębnych, wiarygodnych informacji na dowodach, jest bezstronne i oferuje zrównoważone podejście oraz jest dobrze znane, ponieważ budowało swoją renomę latami. Przykładami wiarygodnych źródeł są:

• Uznane media, czasopisma lub bezstronna telewizja;
• Czasopisma naukowe;
• Raporty, zestawienia faktów lub materiały multimedialne, rządowe lub finansowane ze środków publicznych;
• Książki;
• Prace naukowe.

Unikaj rozpowszechniania dezinformacji

Sprawdzaj fakty, zanim się nimi podzielisz. Ćwicz umiejętności oceny i rozwijaj krytyczny sposób myślenia. Zadaj sobie pytanie: Dlaczego ta informacja została stworzona i jaki jest jej cel? Nie patrz tylko na to, co mówi o sobie dana witryna internetowa. Zamiast tego poszukaj w sieci opinii i sprawdź, co mówią o niej ludzie. Poniżej znajduje się lista aspektów, którym powinieneś się przyjrzeć:

• Autorytet — kto jest autorem i skąd pochodzi dany artykuł? Należy sprawdzić, czy dana osoba, firma lub instytucja nie jest stronnicza (ma osobiste skłonności/chęci). Czy nazwisko autora jest wymienione? Jakie są jego referencje, które czynią go ekspertem w danym temacie?
• Obiektywizm — należy sprawdzić, czy informacje są przedstawione z jak najmniejszą dozą uprzedzeń lub osobistych domniemań. Czy jest to opinia, czy też próba sprzedania Ci czegoś?
• Aktualność — kiedy informacje zostały po raz pierwszy opublikowane? Czy przeglądana treść jest aktualna, czy strona internetowa jest regularnie aktualizowana, czy też jest to coś starego, co wygląda jak nowa informacja?
• Dokładność — informacje, które są dokładne i pozbawione błędów, są uważane za bardziej wiarygodne. Jedna lub dwie literówki są w porządku, ale informacje przedstawione w sposób niechlujny, ze zbyt dużą liczbą błędów ortograficznych lub gramatycznych, sprawiają wrażenie nieprofesjonalnych. Czy istnieją linki do innych źródeł na poparcie twierdzeń podawanych przez dane źródło? W przypadku odniesień i danych statystycznych sprawdź, skąd pochodzą. Liczby można łatwo zmienić i zmanipulować, aby pokazać osobiste opinie. Fakt i opinia to dwie różne rzeczy.

Zasoby i narzędzia do weryfikacji faktów

Aby sprawdzić, czy dana informacja jest wiarygodna, możesz korzystać z wielu rzetelnych źródeł i stron, które zachowują obiektywizm, jak również zawierają określone informacje, których nie można podważyć. Poniżej znajdziesz kilka narzędzi, które możesz użyć do filtrowania podejrzanej treści:

• Wyszukiwarka internetowa i Wikipedia — rozpocznij swoją podróż badawczą od wyszukiwania w Internecie, aby zobaczyć, co mówią inni, i podążaj za tym, przeszukując Wikipedię. Chociaż Wikipedia podlega samoregulacji — co oznacza, że każdy może edytować wpisy i komentarze innej osoby w witrynie — to ogólnie rzecz biorąc, jest to dobre miejsce do rozpoczęcia zbierania informacji na dowolny temat.
• Zweryfikuj obrazy — dowiedz się, czy obraz był już wielokrotnie używany, wykonując odwrotną kontrolę obrazu. Możesz przesyłać lub przeciągać i upuszczać zdjęcia w witrynach takich jak Google Images czy TinEye.
• CIVIX — CTRL+F to skrót klawiaturowy służący do „wyszukiwania” informacji. Jest to również nazwa programu oferowanego w ramach witryny CIVIX poświęconej umiejętnościom informacyjnym. Strona ta została stworzona przez rząd Kanady i jest zbiorem filmów, samouczków i zasobów, które uczą szybkich strategii wyszukiwania informacji.
• Wiarygodne konta na portalach społecznościowych — wiele wiarygodnych źródeł znajduje się na portalach społecznościowych. Osoby te zazwyczaj są najbliżej tematu i mają odpowiednią wiedzę. W zależności od kategorii dezinformacji dobrym pomysłem jest obserwowanie poszczególnych profilii np. na Twitterze.

Podsumowanie

W obecnych czasach ludzie stali się bardzo podatni na tak zwane „fake newsy”, których efektem jest panika, mogąca powodować sytuacje kryzysowe. Ważne jest, aby w każdym momencie zachować zimną krew i nie być podatnym nawet na najgorsze informacje. Zazwyczaj to właśnie niepokój, chcą wzbudzić osoby, które sieją dezinformację.
Historycznie mieliśmy już do czynienia z wieloma fałszywymi informacjami dotyczącymi, chociażby wyborów prezydenckich, pandemii koronawirusa czy wojny w Ukrainie. Ważne jest, aby umieć rozpoznawać fałszywe informacje, ponieważ dzięki temu zachowany zostanie zdrowy rozsądek i pełna kontrola nad sytuacją.